کار در فضاهای صنعتی که حاوی گازهای سمی و بخارات مضر هستند، نیاز به استفاده از تجهیزات حفاظت تنفسی مناسب دارد.

تجهیزات حفاظت تنفسی متفاوتی جهت کار در فضاهای بسته ساخته شده که از جمله آن‌ها می‌توان به رسپیراتورهای هوا رسان و ماسک‌های تنفسی صنعتی اشاره نمود.
تجهیزات و دستگاه‌های حفاظت تنفسی از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند. با توجه به اهمیت موضوع لازم است تا شما ابتدا با فیزیولوژی تنفس انسان و اهمیت اکسیژن به عنوان پیش نیاز دستگاه حفاظت تنفسی آشنا شوید.

فیزیولوژی تنفسی انسان

بدن انسان و سایر موجودات زنده جهت ادامه حیاط نیاز به یک منبع دائمی اکسیژن دارد، که معمولا این اکسیژن را از هوای پیرامون دریافت می‌کنیم.
جالب است بدانید هوای پیرامون ما تنها شامل ۲۱% اکسیژن است و سهم کثیر آن را گاز نیتروژن با ۷۸% تشکیل می‌دهد و ۱% نیز شامل گازهای دیگر همانند (آرگون، دی اکسید کربن، نئون، هلیوم و …) می‌شود.
در عمل جز گاز اکسیژن بقیه گازها خنثی هستند و نقش فعالی در سیستم تنفسی ندارند. فقط اکسیژن جنبه حیاتی داشته و باعث سوخت ساز، تولید انرژی و حرارت در سلول‌های بدن می‌شود.
شماتیکی از سیستم تنفسی انسان
بدن هوا را از طریق دهان و بینی “مجاری تنفسی” وارد ریه‌ها کرده و برای مدت کوتاهی نگهداری می‌کند تا اکسیژن مورد نیاز به وسیله کیسه‌های هوائی وارد جریان خون شود و سپس آن را خارج می‌سازد.
این فرایند حیاتی به عنوان تنفس شناخته شده که شامل دو مرحله “دم” و “بازدم” است.

لوازم حفاظت تنفسی

تجهیزات حفاظت فردی انواع مختلفی دارند و برای قسمت‌های مختلف بدن طراحی و ساخته می‌شوند. مثل کلاه ایمنی برای محافظت از سر، عینک ایمنی برای محافظت از چشمها، ماسک تنفسی برای محافظت از سیستم تنفسی و …
در فضاهای آلوده و بسته به علت ماهیت شغل تجهیزات حفاظت فردی نظیر ماسک تنفسی بیشترین استفاده را دارد.
ماسک‌ها انواع مختلفی دارند که بسته به نوع گاز و بخارات شیمیایی موجود در فضا باید از نوع خاص از ماسک استفاده شود.

رسپیراتور‌ها و تجهیزات حفاظت تنفسی – راهنمای کامل و جامع ماسک تنفسی

نکات مهم در استفاده از ماسک تنفسی

تجهیزات حفاظت تنفسی یا همان ماسک‌های تنفسی به منظور حفاظت در برابر آلاینده‌های شیمیایی در فضاهای بسته یا در محیط کار استفاده می‌شوند. با اینحال چنانچه از ماسک به نحو صحیح استفاده نشود، یا به درستی نگهداری نشوند می‌تواند سبب نفوذ آلاینده‌ها به داخل ماسک و در نتیجه ورود آن به مجاری تنفسی شود.

برخی نکات مهم در هنگام استفاده از ماسک تنفسی

۱-ماسک‌های تنفسی را باید قبل از هر نوع تجهیزات حفاظت فردی دیگر استفاده کرد و همچنین آخرین وسیله‌ای باشند که در آورده می‌شوند.
۲- بهتر است موهای صورت را مستمر اصلاح کنید تا ماسک تنفسی به طور کامل روی صورت قرار بگیرد.
۳- ماسک تنفسی را در کیفی که نام شما بر روی آن نوشته شده نگهداری کنید تا با تجهیزات حفاظت تنفسی دیگر اشخاص اشتباه نشود.
۴- آزمایش فشار مثبت و منفی را انجام دهید تا مطمئن شوید ماسک به صورت صحیح روی صورت قرار گرفته باشد. اگر ماسک صحیح روی صورت قرار نگیرد بازده آن به حداقل خواهد رسید.

تست فشار مثبت و منفی ماسک تنفسی

آزمایش فشار مثبت ماسک

کف دستتان را روی سوپاپ خروجی ماسک قرار دهید و به آرامی عملیات بازدم را انجام دهید.
چنانچه ماسک برآمده شود هوایی بین صورت و ماسک نشت نمی‌کند، ماسک به نحو کامل روی صورت قرار گرفته. اگر هوا نشتی دارد ماسک را دوباره روی صورت قرار دهید و با استفاده از بندهای ماسک مجدد آن را تنظیم کنید تا نشتی برطرف شود.

آزمایش فشار منفی ماسک

در صورت وجود دریچه ورود هوا در ماسک کف دستتان را روی دریچه ها قرار دهید و به آرامی عملیات دم “استنشاق هوا” را انجام دهید و نفستان را به مدت ۵ الی ۱۰ ثانیه نگه دارید.
اگر ماسک تنفسی به طرف داخل جمع شود به نحو صحیح روی صورت قرار گرفته در غیر اینصورت ماسک را مجدد تنظیم کنید.
پس از انجام آزمایش فشار مثبت و منفی، مطمئن خواهید شد که ماسک در حالت درست کار می‌نماید.

نظافت ماسک تنفسی

تجهیزات حفاظت تنفسی باید پس از هربار استفاده به وسیله یک پارچه مرطوب تمیز شوند، چنانچه گرد و غبار و دیگر مواد در بخش سوپاپ خروجی هوا بیش از حد باشند بهتر است از هوای فشرده جهت پاکسازی ماسک استفاده شود.

اهمیت استفاده از تجهیزات حفاظت تنفسی

همانطور که در هر شغلی ابزار حرف اول را می‌زند، در مبحث ایمنی شغلی نیز تجهیزات حفاظت فردی نقش بسزایی دارند.
در بسیاری از مشاغل حساس نیز استفاده از وسایل حفاظت تنفسی نظیر ماسک تنفسی نیز الزامی است.
بسیاری از مواد شیمیایی پیامدهای ناگوار و کشنده‌ای بر سلامت انسان دارند، در بسیاری از مشاغل صنعتی نیز همواره کارکنان با این مواد شیمیایی در تماس‌اند.
امروزه نه تنها کارکنان مشاغل صنعتی و حساس در معرض تماس با مواد شیمیایی هستند بلکه همه ما با این نوع مواد آشنا هستیم و حتی در معرض آسیب قرار می‌گیریم.
بیشتر بخوانید: ماسک تنفسی شیمیایی سلاحی ایمن و کارآمد در رویارویی با خطرات مواد شیمیایی
اکنون که به اهمیت استفاده از ماسک تنفسی پی بردیم وقت آن رسیده تا با نحوه صحیح استفاده از آن نیز اطلاعاتی کسب کنیم.

نحوه صحیح استفاده از ماسک تنفسی

اگر شما حتی بهترین نوع از تجهیزات حفاظت تنفسی را انتخاب و تهیه کنید، ولی از نوع استفاده صحیح آن آگاهی نداشته باشید نتیجه خوبی را نخواهید گرفت.
با توجه به اینکه خود شخص مسئول استفاده و قرار دادن ماسک تنفسی رو صورت است، باید آموزش لازم در جهت استفاده از آن را نیز فرا بگیرد.

جهت استفاده صحیح از ماسک‌های تنفسی طبق شکل زیر و مراحل شرح داده شده عمل کنید:

نحوه صحیح استفاده از ماسک تنفسی به ترتیب مراحل:
مرحله ۱- کش های دو طرف ماسک را گرفته و کمی بکشید تا ماسک از حالت پَهن خارج شود و حالتی کاسه‌ای بگیرد.
مرحله ۲- ماسک را به گونه‌ای در دست خود بگیرید که همانند یک کاسه در دست شما باشد و کش‌های ماسک از پایین آویزان باشد.
مرحله ۳- ماسک را روی صورت قرار دهید. این کار را به گونه‌ای انجام دهید تا ضمن احساس راحتی، ماسک بر روی دهان و بینی به خوبی جای بگیرد.
مرحله ۴- همانگونه که با یک دست ماسک را بر روی صورت نگه داشته‌اید، توسط دست دیگر کش بالایی ماسک را از بالای سر عبور دهید و کمی بالاتر از گوش‌ها رها کش را رها کنید.
مرحله ۵- مثل مرحله قبل همانطور که ماسک را بر روی صورت با یک دست نگه داشته‌اید، کش دوم را به پشت سر هدایت کرده و کمی پایین تر از گوش ها کش را روی گردن رها کنید.
تذکر مهم:
هرگز بندهای ماسک را بر خلاف جهت یا موازی یکدیگر قرار ندهید. انجام این کار اثر بخشی ماسک را بسیار کاهش خواهد داد.
مرحله ۶- با دو دست فلز نرم قسمت بینی “گیره بینی” را فشار داده تا ماسک روی صورت فیکس شود. انجام این عمل بسیار ضروری بوده و باید به گونه‌ای باشد که ماسک کاملا درزبندی شود.

ماسک تنفسی صنعتی و کووید ۱۹

ویروس کرونا این روزها زندگی افراد جامعه را مستقیما تحت تاثیر قرار داده و مشکل ساز شده است.
در حال حاضر در موج سوم شیوع بیماری به سر می‌بریم.
دلیل استفاده همگانی از ماسک برای مقابله با کرونا ویروس چیست؟
همانطور که مطلع هستید این ویروس از طریق ترشحات تنفسی ناشی از عطسه، سرفه و یا حتی بلند صحبت کردن در محیط پخش می‌شود.
در صنعت و یا حتی حالت عادی و زندگی روزمره با آلاینده‌های خاص سر و کار داریم، به همین دلیل استفاده از ماسک تنفسی در صنایع پیش از شیوع ویروس امری عادی و شناخته شده بود.

آیا ماسک تنفسی سری FFP برای مقابله با کرونا مناسب است؟

قطعا استفاده از این نوع ماسک تاثیر مثبت دارد.
سری FFP در میان عموم مردم کمتر شناخته شده و دلیل آن را در ادامه خواهیم گفت.
تفاوت میان سری N و FFP بسیار ناچیز و قابل چشم پوشی است.
تفاوت اصلی آن تنها در نوع استاندارد و ارزیابی بوده و در نهایت برای مصرف کننده تفاوت چندانی نخواهند داشت.
در ابتدای شیوع بیماری کرونا محققان استفاده از ماسک‌های N95 را مناسب تر می‌دانستند که یکی از دلایل مطرح شدن سری N به نسبت سری ماسک FFP همین مورد بود.
اما با تحقیق و بررسی‌های صورت گرفته بر روی ویروس کرونا مشخص شد، به دلیل اندازه بزرگ ویروس حتی استفاده از ماسک سه لایه پزشکی نیز برای مقابله با ویروس مناسب خواهند بود.
سری ماسک‌های تنفسی صنعتی N و FFP در شرایط فعلی تنها مناسب کادر درمان بوده، آن هم بواسطه ارتباط مستقیم با بیماران کرونایی برای به حداقل رساندن میزان ریسک انتقال ویروس.
ماسک تنفسی باید به شکل صحیح مورد استفاده قرار گیرد تا ریسک انتقال کرونا ویروس کاهش یابد.

طول عمر ماسک تنفسی FFP

تمام ماسک‌های تنفسی تولید شده و موجود در بازار اعم از سه لایه پزشکی، ماسک‌های تنفسی سری N و FFP یکبار مصرف هستند و پس از گذشت مدت زمان مشخص باید تعویض گردند.
در صورتی که هر یک از علائم زیر در ماسک مشاهده شد اقدام به تعویض آن نمایید:
– مشاهده هر نوع آلودگی ظاهری در سطح ماسک.
– در صورتی که ماسک مرطوب شود و تنفس مشکل شود.
– در صورتی که دچار مقاومت تنفسی هنگام دم و بازدم شده‌اید.
– ماسک‌های صنعتی عموما طول عمری ۸ ساعته (یک شیفت کاری) داشته و نباید بیش از این بر روی محافظت آن حساب باز کرد.

رعایت اصول بهداشتی پیش و پس از استفاده از ماسک تنفسی

پیشتر در خصوص نحوه استفاده صحیح از ماسک‌های تنفسی مطالبی بیان شد.
در شرایط فعلی شیوع ویروس کرونا علاوه بر رعایت موارد قبلی برای بالا بردن میزان راندمان ماسک‌های تنفسی، مواردی باید مورد توجه قرار گیرند تا ریسک انتقال ویروس به حداقل ممکن کاهش یابد:
– در گام نخست و پیش از لمس سطح ماسک شستشوی دست و یا ضد عفونی را فراموش نکنید.
– آلوده‌ترین نقطه ماسک‌های تنفسی، سطح رویین ماسک می‌باشد که منبع عوامل بیماری زا و ویروس می‌باشد؛ بنابراین از لمس سطح ماسک بپرهیزید و برای برداشتن آن از روی صورت از کش‌ها کمک بگیرید.
– پس از پایان مدت زمان استفاده از ماسک، آن را درون یک کیسه قرار داده و امحاء کنید.
– مجدد دست‌ها را شسته و یا ضد عفونی کنید.

ماسک مناسب برای دوران شیوع ویروس

طی تحقیقات صورت گرفته، تمام کارشناسان استفاده از انواع ماسک سه لایه پزشکی را به انواع دیگر ترجیح می‌دهند.
همچنین ممکن است شخصی دچار بیماری کرونا باشد اما علائم بیماری در وی مشاهده نشود. این شخص اگر از ماسک‌های تنفسی دارای سوپاپ خروجی هوا استفاده کند تنها به پخش ویروس در محیط کمک شایانی کرده است.
همچنین در شرایط فعلی، استمرار و استفاده منظم از ماسک تنفسی مهمتر از استفاده موقت از ماسک تنفسی می‌باشد.
همچنین با توجه به اینکه ماسک‌های تنفسی سه لایه از قیمت مناسب تری برخوردار می‌باشند.
بنابراین استفاده از یک یا دو ماسک سه لایه در طول روز بسیار بهتر از استفاده ماسک‌های تنفسی صنعتی، سوپاپ دار و … می‌باشد.
همانطور که بارها گفته شد تجهیزات حفاظت تنفسی طول عمر مشخصی داشته و بسته به نوع شغل و کاربری باید انتخاب شوند، بنابراین اگر از گران ترین ماسک تنفسی نیز استفاده کنید پس از مدت باید اقدام به تعویض آن نمایید که در این شرایط توجیه اقتصادی ندارد.